Ảnh minh họa.

Con người phải có toàn quyền quyết định, nhà nước hướng dẫn và có quyền lựa chọn chấp nhận các dịch vụ AI, thoát ra khỏi tương tác với hệ thống AI hoặc ngừng hoạt động của nó bất cứ lúc nào. Tài liệu được Bộ Khoa học và Công nghệ Trung Quốc (MOST) xuất bản vào tuần trước.

Mục tiêu là “đảm bảo rằng trí tuệ nhân tạo luôn nằm trong tầm kiểm soát của con người”, hướng dẫn nêu rõ.

Rebecca Arcesati, một nhà phân tích tại Viện nghiên cứu Trung Quốc (Merics) cho biết: “Đây là thông số đầu tiên mà chúng tôi thấy từ chính phủ [Trung Quốc] về đạo đức AI. Trước đây chúng tôi chỉ thấy những nguyên tắc cấp cao.”

Các hướng dẫn, có tiêu đề “Thông số kỹ thuật đạo đức trí tuệ nhân tạo thế hệ mới”, được soạn thảo bởi một ủy ban quản trị AI, được thành lập trực thuộc Bộ KH&CN vào 2-2019. Vào tháng 6 năm đó, ủy ban đã xuất bản một bộ nguyên tắc hướng dẫn quản trị AI ngắn hơn và rộng hơn so với các thông số kỹ thuật mới được phát hành.

Bà Arcesati nói: “Trung Quốc cuối cùng đang lựa chọn một mô hình thuận tay, nơi nhà nước đang suy nghĩ rất nghiêm túc về những chuyển đổi xã hội lâu dài mà AI sẽ mang lại, từ xa lánh xã hội đến những rủi ro tồn tại và cố gắng tích cực quản lý và hướng dẫn những chuyển đổi đó. Họ rất hướng tới tương lai trong suy nghĩ của họ.”

Tài liệu nêu ra sáu nguyên tắc cơ bản cho các hệ thống AI, bao gồm việc đảm bảo rằng chúng “có thể kiểm soát và đáng tin cậy”. Các nguyên tắc khác là cải thiện phúc lợi của con người, thúc đẩy công bằng và công lý, bảo vệ quyền riêng tư và an toàn, và nâng cao trình độ đạo đức.

Việc nhấn mạnh vào việc bảo vệ và trao quyền cho người dùng phản ánh nỗ lực của Bắc Kinh nhằm thực hiện quyền kiểm soát nhiều hơn đối với lĩnh vực công nghệ của đất nước. Một trong những động thái mới nhất trong cuộc đàn áp kéo dài một năm là nhắm vào các thuật toán đề xuất nội dung, vốn thường dựa vào các hệ thống AI được xây dựng dựa trên việc thu thập và phân tích một lượng lớn dữ liệu người dùng.

Các hướng dẫn AI mới là “một thông điệp rõ ràng cho những gã khổng lồ công nghệ đã xây dựng toàn bộ mô hình kinh doanh trên các thuật toán khuyến nghị”, bà Arcesati nói.

Tuy nhiên, những thay đổi đang được thực hiện dưới danh nghĩa người dùng lựa chọn, cho phép người dùng kiểm soát nhiều hơn các tương tác của họ với các hệ thống AI trực tuyến, một vấn đề mà các quốc gia khác cũng đang phải đối mặt. Bảo mật dữ liệu, quyền riêng tư cá nhân và quyền chọn không tham gia đưa ra quyết định dựa trên AI đều được đề cập trong tài liệu mới.

Tài liệu cho biết việc ngăn ngừa rủi ro đòi hỏi phải phát hiện và giải quyết các lỗ hổng kỹ thuật và bảo mật trong các hệ thống AI, đảm bảo rằng các thực thể liên quan phải chịu trách nhiệm và cải thiện việc quản lý và kiểm soát chất lượng sản phẩm AI.

Hướng dẫn cũng cấm các sản phẩm và dịch vụ AI tham gia vào các hoạt động bất hợp pháp và gây nguy hiểm nghiêm trọng đến an ninh quốc gia, an ninh công cộng hoặc an ninh sản xuất. Tài liệu nêu rõ chúng cũng không thể làm tổn hại đến lợi ích công cộng.

Vào năm 2017, Quốc vụ viện Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa đã đặt ra một kế hoạch đầy tham vọng nhằm vượt qua Mỹ để trở thành nhà lãnh đạo toàn cầu về AI. Giai đoạn đầu của kế hoạch, trong đó chính phủ đóng vai trò lãnh đạo, chỉ rõ rằng ngành công nghiệp trong nước phải bắt kịp với công nghệ AI hàng đầu, các ứng dụng, hướng dẫn đạo đức và khung chính sách vào năm 2020.

Mục tiêu tiếp theo là có những đột phá lớn về AI vào năm 2025 và trở thành quốc gia hàng đầu trong lĩnh vực này vào cuối thập kỷ này.

Nhã Trúc